Οι θέσεις μας

Το υπόμνημα που ακολουθεί θα το βρείτε σε μορφή PDF εδώ ή εδώ.

Πρόλογος

Το παρόν υπόμνημα έχει στόχο να συνοψίσει την κατάσταση που επικρατεί στο χώρο της Μουσικής Εκπαίδευσης στην Ελλάδα, έτσι ώστε να γίνει κατανοητό το πλαίσιο των διεκδικήσεων των Αποφοίτων Τμημάτων Μουσικών Σπουδών. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, γίνεται μια σύντομη αναφορά στον τρόπο με τον οποίο η Πολιτεία επιλέγει Καθηγητές Μουσικής στη Δημόσια Εκπαίδευση τα τελευταία 20 περίπου χρόνια. Αυτή η αναφορά συνοδεύται από στοιχεία σχετικά με τις κατηγορίες υποψηφίων Εκπαδευτικών.

1. Η Μουσική Εκπαίδευση στην Ελλάδα

Η Μουσική Εκπαίδευση παρέχεται σήμερα στην Ελλάδα σε δύο επίπεδα: στον ιδιωτικό χώρο λειτουργούν Ωδεία και Μουσικές Σχολές, τα οποία υπάγονται στο Υπουργείο Πολιτισμού, ενώ στο δημόσιο χώρο η μουσική διδάσκεται ως μάθημα στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια Γενική Εκπαίδευση και στα Μουσικά Σχολεία. Στην τριτοβάθμια Δημόσια Εκπαίδευση λειτουργούν Τμήματα Μουσικών Σπουδών στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο, καθώς και το Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Επίσης λειτουργούν τα Τμήματα: Μουσικής Τεχνολογίας στο ΤΕΙ Κρήτης, Τεχνολογίας Ήχου και Μουσικών Οργάνων στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων και Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής στο ΤΕΙ Ηπείρου*. Το μοναδικό κρατικό ωδείο είναι το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Επιπλέον σε πολλούς Δήμους λειτουργούν Δημοτικά Ωδεία και Πολιτιστικά Κέντρα.

1.1. Ωδεία και Μουσικές Σχολές

Τα αναγνωρισμένα από το Κράτος Ωδεία και οι Μουσικές Σχολές λειτουργούν με βάση τα ακόλουθα νομοθετήματα: Ν.Δ. 1445/42, Ν.Δ. 2010/42, Ν. 2870/54 και Β.Δ. του 1957 (ΦΕΚ 229/11-11-1957). Διοικητικά υπάγονται στο Υπουργείο Πολιτισμού. Έχουν τη δυνατότητα να χορηγούν πτυχία Ανωτέρων Θεωρητικών και πτυχία Οργάνων και Μονωδίας. Οι επιτροπές των πτυχιακών εξετάσεων είναι πενταμελείς και απαρτίζονται από διδάσκοντες των Ωδείων με τουλάχιστον πενταετή προϋπηρεσία, ενώ υποχρεωτικά στις επιτροπές συμμετέχει ένας εκπρόσωπος του Υπουργείου Πολιτισμού. Δεδομένης της υπαγωγής των Ωδείων και Μουσικών Σχολών στο Υπουργείο Πολιτισμού και όχι το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, τα πτυχία που αυτά χορηγούν δεν εντάσσονται σε καμία από τις τρεις βαθμίδες της Εκπαίδευσης και μάλιστα η απόκτησή τους δεν συνδέεται με την ολοκλήρωση της φοίτησης στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (με εξαίρεση το Πτυχίο Ωδικής).

1.2. Μουσικά Σχολεία

Τα Μουσικά Σχολεία (Γυμνάσια και Λύκεια) ιδρύθηκαν με το Ν. 1824/1988 (ΦΕΚ 296/30-12-1988) και σκοπός τους όπως περιγράφεται από το Νόμο είναι η προετοιμασία και η κατάρτιση νέων που επιθυμούν να ακολουθήσουν την επαγγελματική κατεύθυνση της μουσικής. Το αναλυτικό πρόγραμμα προβλέπει: Α. κατά περίπου 60% μαθήματα Γενικής Παιδείας, Β. τα μαθήματα Μουσικής: 1. Θεωρία Ευρωπαϊκής Μουσικής, 2. Θεωρία Ελληνικής Παραδοσιακής Μουσικής, 3. Υποχρεωτικό ευρωπαϊκό όργανο, 4. Υποχρεωτικό παραδοσιακό όργανο, 5. Όργανο επιλογής, 6. Μουσικά Σύνολα και Γ: μαθήματα Αισθητικής Παιδείας.

1.3. Τμήματα Μουσικών Σπουδών και Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης

Το πρώτο Τμήμα Μουσικών Σπουδών ιδρύθηκε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο με το ΠΔ 169/84 και λειτουργεί από 1985. Ακολούθησε το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών το 1987, η λειτουργία του οποίου ξεκίνησε το έτος 1991. Ένα χρόνο αργότερα ξεκίνησε και η λειτουργία του τρίτου Τμήματος, στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Σε όλα τα Τμήματα Μουσικών Σπουδών η διάρκεια φοίτησης είναι πενταετής.
Το Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης ιδρύθηκε με το ΠΔ 363/96 και λειτουργεί από 1998. Η διάρκεια φοίτησης στο Τμήμα είναι τετραετής.
Πέρα από τις διαφοροποιήσεις σε επίπεδο Προγράμματος Σπουδών, ο κοινός τόπος όλων των Πανεπιστημιακών Τμημάτων Μουσικής είναι το πλήθος παιδαγωγικών και μουσικοπαιδαγωγικών μαθημάτων.


2. Διορισμοί Καθηγητών Μουσικής στην Δημόσια Εκπαίδευση

Ένα χρόνο μετά την ίδρυση του πρώτου Τμήματος Μουσικών Σπουδών ψηφίζεται ο Νόμος υπ. αριθ. 1566 «Δομή και λειτουργία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και άλλες διατάξεις». Με το Νόμο αυτό προβλέπεται για πρώτη φορά η ανάθεση της διδασκαλίας Μουσικής σε απόφοιτους του Τμήματος Μουσικών Σπουδών μέσω της επετηρίδας. Η ανάθεση σε κατόχους πτυχίων ωδείων διατηρείται ως μεταβατική κατάσταση, για όσο διάστημα δεν επαρκούν οι απόφοιτοι Τμήματος Μουσικών Σπουδών για τη στελέχωση της Δημόσιας Εκπαίδευσης. Ωστόσο ορίζεται ξεκάθαρα πως οι κάτοχοι πτυχίων ωδείων διορίζονται μόνο μετά από επιτυχή συμμετοχή σε διαγωνισμό.

2.1. Ο Ν. 1566/1985

Ο Ν. 1566/1985 (ΦΕΚ 167/30-9-1985) με το άρθρο 14, παρ. 1 καθορίζει τους Κλάδους ΑΤ** του Εκπαιδευτικού Προσωπικού Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Στην παράγραφο 8, περ. ιστ΄ του ίδιου άρθρου αναφέρει: «Κλάδος ΑΤ16: πτυχίο Τμήματος Μουσικών Σπουδών Α.Ε.Ι. της ημεδαπής. Αν δεν υπάρχουν υποψήφιοι με τα προσόντα αυτά, για την πλήρωση των κενών θέσεων του κλάδου αυτού, εφαρμόζονται οι διατάξεις της παρ. 9 της περίπτ. Β΄ του άρθρου 15».
Η παρ. 1 της περ. Β΄ του άρθρου 15 ορίζει: «Οι διορισμοί σε θέσεις των κλάδων εκπαιδευτικού προσωπικού των σχολείων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης γίνονται με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, από τους ετήσιους κλάδους στο τέλος κάθε έτους». Στη συνέχεια (παρ. 9) διευκρινίζεται: «οι διατάξεις των προηγούμενων παραγράφων της περίπτωσης αυτής ως προς τους πίνακες διοριστέων δεν εφαρμόζονται για το διορισμό εκπαιδευτικών του κλάδου ΑΤ 16 Μουσικής που έχουν πτυχίο αναγνωρισμένο μη πανεπιστημιακού μουσικού ιδρύματος της ημεδαπής ή ισότιμο της αλλοδαπής. Οι υποψήφιοι αυτοί διορίζονται ύστερα από διαγωνισμό στις θέσεις που απομένουν, όπως ειδικότερα ορίζεται με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων».

2.2. Επετηρίδα και διαγωνισμοί

Ο Ν. 1566/1985 εφαρμόζεται μέχρι την κατάργηση της επετηρίδας (1998). Στο διάστημα αυτό όλοι οι εγγεγραμμένοι στην επετηρίδα απόφοιτοι Τμημάτων Μουσικών Σπουδών απορροφήθηκαν στη Δημόσια Εκπαίδευση, χωρίς μάλιστα να εμφανιστεί το φαινόμενο του υπερβολικού συνωστισμού που χαρακτήριζε άλλους κλάδους ΠΕ. Όταν οι απόφοιτοι Τμημάτων Μουσικών Σπουδών δεν επαρκούσαν, το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων διενεργούσε διαγωνισμό, στον οποίο λάμβαναν μέρος κάτοχοι πτυχίων ωδείου. Ο τελευταίος διαγωνισμός έλαβε χώρα το 1995 και είχε διετή ισχύ, η οποία όμως παρατάθηκε κατά τρία έτη.

2.3. Η κατάργηση της επετηρίδας (1998)

Η παρ. 1 του άρθρου 6 του Ν. 2525/1997 ορίζει: «Την 31η Δεκεμβρίου 1997 κλείνουν οι πίνακες των διοριστέων εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Οι υποψήφιοι, που έχουν υποβάλει ή θα υποβάλουν μέχρι την ημερομηνία αυτή αιτήσεις διορισμού, εγγράφονται στους πίνακες διοριστέων σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 15 του Ν. 1566/85». Στη συνέχεια περιγράφεται το νέο σύστημα διορισμών μέσω διαγωνισμού που θα διενεργεί το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού. Η παρ. 4 δευκρινίσει: «Δεκτοί στο διαγωνισμό είναι οι έχοντες τα ειδικά τυπικά προσόντα διορισμού στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, κατά τις διατάξεις των άρθρων 12, 13 και 14 του Ν. 1566/85». Ο πρώτος διαγωνισμός του Α.Σ.Ε.Π. διενεργείται το 1998. Ωστόσο ο πρώτος και μοναδικός έως σήμερα διαγωνισμός για τον κλάδο ΠΕ 16 Μουσικής διενεργήθη το 2001.
Έτσι, ενώ μέχρι το 1998 η απορρόφηση όλων των αποφοίτων Τμημάτων Μουσικών Σπουδών που εκδήλωναν ενδιαφέρον για διορισμό στη Δημόσια Εκπαίδευση ήταν άμεση, όσοι αποφοίτησαν κατά την τριετία που ακολούθησε δεν είχαν κανενός είδους πρόσβαση είτε σε διορισμό, είτε σε πρόσληψη ως αναπληρωτές. Δεδομένου ότι οι προσλήψεις των επιτυχόντων πραγματοποιήθηκαν το 2003, ο αποκλεισμός των αποφοίτων Τμημάτων Μουσικών Σπουδών είχε πενταετή διάρκεια. Την περίοδο εκείνη τα κενά καλύπτονταν από κατόχους πτυχίων ωδείων, επιτυχόντες του διαγωνισμού του 1995 και ενώ υπήρχαν αδιόριστοι απόφοιτοι Τμημάτων Μουσικών Σπουδών, κατά παράβαση του Ν. 1566/1985.

2.4. Ο διαγωνισμός του Α.Σ.Ε.Π. (2001)

Ο μοναδικός έως σήμερα διαγωνισμός του Α.Σ.Ε.Π. για τον κλάδο ΠΕ 16 Μουσικής προκηρύχτηκε στο τ. Προκηρύξεων Α.Σ.Ε.Π. 102/12-4-2001. Η προκήρυξη αφορούσε την κάλυψη 646 θέσεων, εκ των οποίων: 305 στην Ειδίκευση Γενικής Παιδείας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, 217 στην Ειδίκευση Γενικής Παιδείας στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και 124 στην Ειδίκευση Μουσικών Δεξιοτήτων στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.
Τα Ειδικότερα Προσόντα ορίστηκαν ως εξής: «Πτυχίο Μουσικών Σπουδών ή Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης, Ανώτατου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος της ημεδαπής ή ισότιμο πτυχίο αναγνωρισμένου ιδρύματος της αλλοδαπής και σε περίπτωση αριθμητικής ανεπάρκειας αυτών, για την πλήρωση υφισταμένων οργανικών θέσεων, τίτλο αναγνωρισμένου μη πανεπιστημιακού μουσικού Ιδρύματος της ημεδαπής ή πτυχίο Μουσικής ειδικότητας του άρθρου 8 παρ. 5 του Ν. 2158/1993 (Α109), ή ισότιμο τίτλο αναγνωρισμένου ιδρύματος της αλλοδαπής».
Η αριθμητική ανεπάρκεια αποφοίτων Τμημάτων Μουσικών Σπουδών ήταν δεδομένη, καθώς οι θέσεις που προκηρύχτηκαν ήταν περισσότερες από τους αδιόριστους απόφοιτους. Παρ’ όλα αυτά δεν αναιρείται το γεγονός ότι έπρεπε πρώτα να διενεργηθεί διαγωνισμός μόνο για Πανεπιστημιακούς. Εν τούτοις στο διαγωνισμό αυτό συμμετείχαν και κάτοχοι πτυχίων ωδείων. Η σύγκριση των ποσοστών επιτυχίας υποψηφίων με πτυχίο Μουσικών Σπουδών και υποψηφίων με πτυχίο ωδείου κατέδειξε με σαφέστατο τρόπο την αδυναμία των κατόχων ωδειακών τίτλων να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις του διαγωνισμού.
Όπως προαναφέρθηκε, από το 2003 (οπότε και πραγματοποιήθηκαν οι διορισμοί των επιτυχόντων του διαγωνισμού του 2001) δεν έχει προκηρυχθεί ή διενεργηθεί διαγωνισμός. Κατά το 2004 πραγματοποιήθηκαν περίπου 300 διορισμοί στον κλάδο ΠΕ 16 Μουσικής, καλύπτοντας την υποχρέωση διορισμού κατά 40% από τον πίνακα των αναπληρωτών. Με άλλα λόγια, όσοι αποφοίτησαν από Τμήματα Μουσικών Σπουδών μετά το 2001 εξακολουθούν να στερούνται δυνατότητας διορισμού στην Δημόσια Εκπαίδευση (με εξαίρεση όσους είχαν προϋπηρεσία κατά το 2004). Κατά την ίδια περίοδο και σύμφωνα με τις εγκυκλίους του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων οι κάτοχοι πτυχίων ωδείων με προϋπηρεσία προτάσσονταν, κατά περίπτωση, των αποφοίτων Τμημάτων Μουσικών Σπουδών στις προσλήψεις αναπληρωτών και ωρομισθίων, με αποτέλεσμα οι μεν να αυξάνουν την προϋπηρεσία τους (φτάνοντας και υπερβαίνοντας τους 30 μήνες), οι δε να είναι εντελώς αποκλεισμένοι από την Δημόσια Εκπαίδευση,

2.5. Ο Νόμος 3475/2006

Το άρθρο 20 του Ν. 3475/2006 όπως ψηφίστηκε από την ολομέλεια της Βουλής στις 4-7-2006 αφορά το διορισμό μουσικών στη Δημόσια Εκπαίδευση.
Σύμφωνα με την παρ. 3 οι κάτοχοι πτυχίων ωδείων χαρακτηρίζονται πλέον ως ΤΕ 16 (Τεχνολογικής Εκπαίδευσης). Επιπλέον, σύμφωνα με την παρ. 2 οι μέχρι την έναρξη ισχύος του Νόμου διορισθέντες και υπηρετούντες κάτοχοι ωδιακών τίτλων χαρακτηρίζοντα ως ΠΕ 16.01. Και οι δύο αυτές διατάξεις αντιβαίνουν και παραβιάζουν το άρθρο 16 του Ελληνικού Συντάγματος, το οποίο κατοχυρώνει και καθορίζει την Παιδεία ως δημόσιο αγαθό σε όλες τις βαθμίδες της. Και τούτο, καθώς οι παραπάνω διατάξεις έμμεσα αλλά ουσιαστικά αναγνωρίζουν ιδιωτικά Ωδεία και Μουσικές Σχολές ως ιδιωτικά Ανώτερα και Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα. Αξίζει να σημειωθεί πως μέχρι την ψήφιση του Ν. 3475/2006 οι κάτοχοι πτυχίων ωδείων χαρακτηρίζονται στις κατά καιρούς εγκυκλίους και Υπουργικές Αποφάσεις ως ιδιώτες και ποτέ ως ΠΕ 16.
Στη συνέχεια με την παρ. 7α διορίζονται εκπαιδευτικοί του κλάδου ΠΕ 16 που έχουν συμπληρώσει 30 μήνες προϋπηρεσία. Ωστόσο στην κατηγορία αυτή δεν εμπίπτει κανείς από τους 500 περίπου αδιόριστους απόφοιτους Τμημάτων Μουσικών Σπουδών. Πρόκειται για 242 (σύμφωνα με τον πίνακα που κατάρτησε και δημοσίευσε το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων) κατόχους πτυχίων ωδείων. Είναι σαφές αυτή η πράξη έρχεται σε αντίθεση με το Ν. 1566/1985 που προέβλεπε ότι οι κάτοχοι των ωδειακών τίτλων διορίζονται: α) σε περίπτωση αριθμητικής ανεπάρκειας των αποφοίτων Τμημάτων Μουσικών Σπουδών και β) κατόπιν επιτυχούς συμμετοχής σε διαγωνισμό. Στην προκειμένη περίπτωση οι 242 διοριστέοι δεν έχουν υποστεί οποιαδήποτε αξιολόγηση.
Τέλος, με την παρ. 7β διορίζονται πολύτεκνοι εκπαιδευτικοί του κλάδου ΠΕ 16, ακόμη και χωρίς προϋπηρεσία. Και αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει αποκλειστικά κατόχους πτυχίων ωδείων (42, σύμφωνα και πάλι με τον πίνακα που κατάρτησε και δημοσίευσε το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων).

3. Διεκδικήσεις Αποφοίτων Τμημάτων Μουσικών Σπουδών

Οι διεκδικήσεις των αποφοίτων Τμημάτων Μουσικών Σπουδών αποτελούν για τους υπόλοιπους κλάδους εκπαιδευτικών την αυτονόητη πραγματικότητα και στηρίζονται στη πασιφανή θεσμική νομιμότητα:
α. Ο κλάδος εκπαιδευτικών ΠΕ 16 να αφορά μόνο τους πτυχιούχους πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Η μεταβατική διάταξη του Ν. 1566/1985 δεν έχει κανένα έρισμα για την περαιρέρω εφαρμογή της, λόγω της υπερεπάρκειας των πτυχιούχων ΑΕΙ. Μετά την κατάργηση αντίστοιχων ρυθμίσεων για τους καθηγητές Αγγλικής και Γαλλικής Γλώσσας, ο κλάδος ΠΕ 16 είναι ο μόνος κλάδος στον οποίο στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση διδάσκουν απόφοιτοι Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
β. Τα νόμιμα προσόντα του κλάδου ΠΕ 16 να απαιτούνται για οποιουδήποτε είδους πρόσληψη εκπαιδευτικού του κλάδου. Η προϋπηρεσία είναι νόμιμο να προσμετράται μόνο στους εκπαιδευτικούς που έχουν αυτές τις νόμιμες προϋποθέσεις.
γ. Να ακυρωθούν οι εγκύκλιοι διορισμού κατόχων ωδιακών τίτλων με 30 μήνες προϋπηρεσία, καθώς και των πολύτεκνων της ίδας κατηγορίας. Ο Νόμος που προβλέπει το διορισμό τους έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το Σύνταγμα αλλά και τους Νόμους που επικαλείται.
δ. Να αποχαρακτηριστούν οι κάτοχοι αδιαβάθμιστων ωδειακών τίτλων ως ΤΕ 16 (Τεχνολογικής Εκπαίδευσης) και ΠΕ 16 (Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης).
ε. Να προκηρυρηχθεί διαγωνισμός για την κάλυψη των μεγάλων οργανικών κενών με μόνιμους διορισμούς. Κατά παράβαση του Ν. 2525/1997, ο οποίος προβλέπει διενέργεια διαγωνισμού του Α.Σ.Ε.Π. κάθε δύο χρόνια, από το 2001 δεν έχει διενεργηθεί κανένας διαγωνισμός.

Οι Σύλλογοι Αποφοίτων των Τμημάτων Μουσικών Σπουδών

Τμήματος Μουσικών Σπουδών Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
(musgrad@gmail.com)

Τμήματος Μουσικών Σπουδών Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
(musgradthes@yahoo.gr)

Τμήματος Μουσικών Σπουδών Ιονίου Πανεπιστημίου
(apof_musion@yahoo.com)

* Η αναφορά στα Τμήματα των ΤΕΙ γίνεται καθώς τα αντικείμενα των Τμημάτων αυτών συμπίπτουν με αντικείμενα που διάδσκονται στα Μουσικά Σχολεία.
** Μετονομάστηκαν σε ΠΕ (Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης) κατά το άρθρο 16, παρ. 17 του Ν. 1586/1986